گلیم شیرازی پشم

گلیم شیرازی

گلیم فارس زیراندازی دو رویه هست که با استفاده از تار و پود و دستگاهی به نام دار بافته می شوند. از ویژگی های بسیار مهم گلیم فارس طرح ها و نقوش آنها است که همه ذهنی باف هستند. در بافت گلیم تنها از تار و پود استفاده می شود و نقوش توسط همین پودها ایجاد می شوند.

جنس نخ های تار از پنبه و نخ های پود از پشم است ( هر چند در برخی از مواقع عشایر و روستائیان از نخ های پشمی به عنوان تار هم استفاده می کنند ). از ویژگی های مهم نخ های پنبه ای و پشمی مورد استفاده در بافت های استان فارس رنگرزی آنها است که همگی توسط گیاهان رنگده و به صورت طبیعی ( سنتی – گیاهی ) رنگ می شوند.

دار ( چوبی یا فلزی )، چوب های کوجی و هاف، کرکیت و قیچی مهم ترین ابزاری هستند که در بافت گلیم مورد استفاده قرار می گیرند. بافندگان استان فارس از گذشته های دور تا کنون جهت بافت زیراندازهای خود از دارهای افقی ( خوابیده ) استفاده می کنند.

بافندگان عشایر با توجه به نوع زندگیشان ( کوچ رو بودن ) معمولا ً از دارهای چوبی که فقط دارای دو میله افقی هستند و بوسیله میخ ( میخ طویله یا میخ های چوبی که برای برپایی چادر استفاده می شود ) و طناب بر روی زمین ثابت شده اند استفاده می کنند. برخی از روستائیان نیز از دارهای چوبی اما دارهایی که دارای چهار چوب ( دو چوب افقی و دو چوب عمودی ) هستند استفاده می کنند.

هر چند امروزه استفاده از دارهای فلزی که از استقامت بیشتری برخوردار هستند در بین بیشتر عشایر اسکان یافته، روستائیان و بافندگان شهری متداول شده است. گلیم بافان استان فارس برای عبور پودهای رنگی بجای سیخ پود کشی از انگشتان خود استفاده می کنند ( کاری که به تبحر ، ظرافت و سرعت عمل بسیار نیاز دارد ). از ویژگی های بسیار مهم طرح ها و نقوش گلیم های فارس ذهنی باف بودن آنها است، طرح های زیبایی چون دونا بیگی، خراسانی، سرمه دان، آلا قورد، قزل قیچی، آلما گل، شانه، خشتی، چلیپا، کنگره، مداخل، درناق، محرمات و غیره که همگی برگرفته از طبیعت اطراف عشایر بافنده، آداب و رسوم، باورها و فرهنگ آنها است و نشان از توانایی، هوش و استعداد بالای بافندگان در خلق نقوشی زیبا و دل انگیز دارد.

هر چند در گذشته گلیم به عنوان یک زیرانداز شناخته و بافته می شد اما امروزه با توجه به زیبایی نقوش و کیفیت بافتی که دارد از آن در هنرهای تلفیقی همچون روکش های مبلمان ، دوخت کیف های چرمی، وسایل تزیینی و غیره استفاده های بسیاری می شود. زیباترین گلیم ها در مناطق عشایری و روستایی فیروزآباد، قیروکارزین، کازرون و نورآباد ممسنی تولید می شود. بافت گلیم در تمام مناطق شهری، روستای و عشایر استان فارس صورت می گیرد. همچنین گلیم های فارس ( بخصوص گلیم های قشقایی ) یکی از مهم ترین اقلام صنایع دستی صادراتی به کشورهای خارج ( بخصوص کشورهای اروپایی ) هستند.